Μπορεί να έχουμε το υψηλότερο ποσοστό χρέους/ΑΕΠ στην Ευροζώνη, δεν έχουμε όμως και το υψηλότερο ποσοστό χρέους/ΑΕΠ στον κόσμο. Με ποσοστό 230% η Ιαπωνία κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ.
Γιατί όμως η Ιαπωνία είναι επενδυτικός προορισμός με πιστοληπτική ικανότητα ΑΑ ενώ η Ελλάδα δεν μπορεί να ελκύσει επενδύσεις;
Για να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα πρέπει να εξετάσουμε με τι κριτήρια γίνονται οι επενδύσεις. Έτσι όπως γνωρίζουμε ότι οι τουρίστες το καλοκαίρι πάνε ως επί τω πλείστον στις παραλίες, οι οικονομολόγοι γνωρίζουμε ότι επενδύσεις πάνε ως επί τω πλείστον στους ασφαλείς προορισμούς. Ο μεγαλύτερος τρόμος του επενδυτή είναι να χάσει το κεφάλαιό του, γιατί αυτό και μόνο αυτό θα του εγγυηθεί το μελλοντικό του εισόδημα. Έτσι προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την απόδοσή του, διατηρώντας όμως το κεφάλαιό του εγγυημένο.
Αυτό το προφανές δεδομένο οδηγεί στην διαπίστωση ότι οι επενδύσεις ελκύονται μόνο από αξιόπιστες επενδυτικές προτάσεις, έτσι όπως οι παραθεριστές ελκύονται από καθαρές παραλίες. Όταν διαμαρτυρόμαστε λοιπόν ότι οι ευκαιρίες επένδυσης στην Ελλάδα όπως π.χ. τα αεροδρόμια, οι αυτοκινητόδρομοι ή το οικόπεδο του Ελληνικού, δεν αποτιμώνται στο ύψος που θα έπρεπε, θα πρέπει να εξετάσουμε αν αυτές οι επενδυτικές ευκαιρίες προσφέρουν αξιπιστία και όχι μόνο αν προσφέρουν κέρδος. Και τι σημαίνει αξιοπιστία; Σημαίνει ότι αυτό το οποίο υποσχόμαστε είναι άξιο πίστης. Στις επενδύσεις σημαίνει οτι η απόδοση η οποία προβλέπεται θα είναι και η απόδοση την οποία όντως θα έχει η επένδυση. Στο επίπεδο της αξιοπιστίας βρίσκεται και η βασική μας διαφορά με την Ιαπωνία.
Στην Ιαπωνία όταν ένα τρένο αναγράφει την ώρα άφιξης, αυτό πραγματικά φτάνει την ώρα που υπόσχεται οτι θα φτάσει. Πρόσφατα οι Ιαπωνικοί σιδηρόδρομοι ανακοίνωσαν ότι η μέση καθυστέρηση άφιξης των τρένων μακράς απόστασης Shinkansen τα τελευταία πενήντα χρόνια ήταν 54 δευτερόλεπτα. Επίσης στην Ιαπωνία εάν ένα τρένο καθυστερήσει πάνω από πέντε λεπτά οι επιβάτες δικαιούνται να λάβουν ένα πιστοποιητικό καθυστέρησης για να το χρησιμοποιήσουν στην εργασία τους αφού και αυτοί είναι υποχρεωμένοι να είναι στην ώρα τους σε επίπεδο δευτερολέπτου.
Στην Ελλάδα όταν τα ακούμε αυτά γελάμε, γιατί ακούγονται σαν ιστορίες από άλλο πλανήτη, τελείως μακρινές από εμάς. Στην χώρα μας καθυστερούν όχι μόνο τα τρένα και τα λεωφορεία αλλά τα ραντεβού, οι πληρωμές, οι αποφάσεις των δικαστηρίων, οι δημόσιοι φορείς και το ταχυδρομείο. Επειδή η καθυστέρηση στην Ελλάδα συνηθίζεται, δεν διαμαρτύρεται κανείς (ωχ αδερφέ, πως κάνεις έτσι για δέκα λεπτά που άργησα να έρθω, ή μια μέρα που καθυστέρησα να πληρώσω κλπ). Έτσι όπως η καθυστέρηση είναι αθέτηση της υπόσχεσής μας να εκτελέσουμε ένα έργο ακριβώς στην ώρα που το υποσχόμαστε, παρομοίως και οι λοιπές μας υποσχέσεις έχουν ισχύ μόνο στο περίπου. Έτσι οι υποσχέσεις μας δεν είναι άξιες πίστης. Η έλλειψη αξιοπιστίας είναι θέμα κουλτούρας.
Έχοντας παντρευτεί Γιαπωνέζα, ένιωσα στην αρχή πολύ ξένος με την κουλτούρα τους. Στην εταιρεία της όλοι οι υπάλληλοι ξεκινάνε την εργασία τους στι 9:30πμ και όλοι είναι στο γραφείο τουλάχιστον δεκαπέντε λεπτά νωρίτερα ώστε να μην υπάρχει η πιθανότητα να αργήσουν. Η γυναίκα μου είναι στο γραφείο είκοσι λεπτά νωρίτερα ενώ οι περισσότεροι συνάδελφοί της είναι εκεί μισή ώρα πιο πριν. Όταν συναντιέται με τις φίλες της πάει πάντα 15 λεπτά νωρίτερα για να μην υπάρχει περίπτωση να αργήσει στο ραντεβού της. Όταν στείλαμε τα προσκλητήρια γάμου με το ταχυδρομείο από την Ευρώπη, αυτά φτάσανε στην Ιαπωνία μέσα σε μια εβδομάδα, ενώ στην Ελλάδα μέσα σε τρεις εβδομάδες.
Είναι λοιπόν το πρόβλημά μας το υψηλό μας χρέος; Αν ήταν τότε η Ιαπωνία θα έπρεπε και εκείνη να έχει πρόβλημα. Κι όμως με αυτό το χρέος ρεκόρ η Ιαπωνία ανήκει στις 7 ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου, το γνωστό G7 group.
Στο βιβλίο μου "The Greek Tragedy - The European financial crisis in simple words" γράφω ότι στην Ελλάδα καταναλώνουμε πολλά εισαγόμενα προϊόντα (αυτοκίνητα, φάρμακα κλπ) για τις ελιές που εξάγουμε. Και αυτό είναι αλήθεια. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (πόσα χρήματα φεύγουν από την χώρα μείον πόσα χρήματα μπαίνουν) δεν έχει υπάρξει ποτέ πλεονασματικό από το 1974 που υπάρχουν στατιστικά στοιχεία μέχρι σήμερα. Το αντίθετο συμβαίνει με την Ιαπωνία όπου τις περισσότερες χρονιές το ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η Ιαπωνία λαμβάνει χρήματα για κατανάλωση των αγαθών της και επενδύσεις στην χώρα της, η Ελλάδα ξοδεύει χρήματα για κατανάλωση αγαθών και επενδύσεις σε άλλες χώρες (μετοχές, ομόλογα, καταθέσεις κ.λπ.).
Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά που κατά τη γνώμη μου ευθύνεται για την κρίση. Αντί να κοιτάμε πως θα περικόψουμε τα έξοδα του κράτους κλείνοντας την ΕΡΤ και πως θα αυξήσουμε τα έσοδα με αυξήσεις στον ΦΠΑ πρέπει να δούμε πως θα αυξήσουμε τις επενδύσεις στη χώρα μας ώστε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να γίνει πλεονασματικό και σαν χώρα να λαμβάνουμε χρήματα από το εξωτερικό αντί να ξοδεύουμε. Μόνο με τον ισοσκελισμό κρατικών εσόδων - εξόδων και χωρίς επενδύσεις δεν θα καταφέρουμε να αποπληρώσουμε το χρέος και να λύσουμε το πρόβλημά μας. Μόνο με νέες επενδύσεις θα αυξηθεί το ΑΕΠ και θα καταφέρουμε να βγούμε ξανά στις αγορές. Και μιας και οι επενδύσεις αγαπάνε την αξιοπιστία όπως ο παραθεριστής την καθαρή θάλασσα, πρέπει να δούμε πως εμείς θα γίνουμε πιο αξιόπιστοι ώστε και οι επενδυτές να μας αγαπήσουν.
Η αξιοπιστία ως έννοια είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ως τέτοιο είναι ένας συνδυασμός συνειδητής (αποφασίζω να είμαι αξιόπιστος) και ασυνείδητης συμπεριφοράς (συνηθίζω να είμαι αξιόπιστος χωρίς να το σκέφτομαι). Εάν αποφασίσουμε συνειδητά να είμαστε αξιόπιστοι και επαναλάβουμε αρκετά αυτή την συμπεριφορά τότε η αξιοπιστία θα περάσει στο υποσυνείδητό μας και θα είμαστε σε γενικές γραμμές αξιόπιστοι σε όλες τις πτυχές της ζωής μας χωρίς να το σκεφτόμαστε. Αυτό παρεπιπτόντως συμβαίνει και με την αναξιοπιστία σήμερα στην Ελλάδα, γι' αυτό λέμε και ότι η αναξιοπιστία είναι μέρος της κουλτούρας μας. Είναι δηλαδή περασμένη στο υποσεινήδητό μας γι' αυτό και την εχουμε συνηθίσει και δεν διαμαρτυρόμαστε.
Αν λοιπόν γίνουμε γενικώς αξιόπιστοι, δηλαδή εφαρμόζουμε επακριβώς αυτά που λέμε τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό τομέα, τότε θα είμαστε και πιο ελκυστικοί σαν επενδυτικός προορισμός. Οι επιχειρήσεις μας θα έχουν μεγαλύτερη αξία, η γή μας θα αποτιμάται περισσότερο και ακολούθως οι δημόσιες επιχειρήσεις θα μπορούν να "πιάσουν" καλύτερη τιμή στην αγορά. Σίγουρα ένα μεγάλο μέρος της έλλειψης αξιοπιστίας μπορεί να αποδοθεί στο δημόσιο, όμως το να κατηγορούμε τους άλλους δεν είναι ποτέ αποδοτικό. Είναι καλό να αρχίζουμε πάντα από τον εαυτό μας και να δίνουμε το καλό παράδειγμα και έτσι σιγά σιγά θα αλλάξουν και οι άλλοι γύρω μας και κατά συνέπεια και το δημόσιο, αφού το δημόσιο δεν είναι τίποτα άλλο από την συγκέντρωση πολλών από εμάς.
Γινόμαστε πιο αξιόπιστοι αν συνειδητά αλλάξουμε την συμπεριφορά μας και σταματήσουμε να ανεχόμαστε την αναξιοπιστία των άλλων. Πρέπει να είμαστε σκληροί τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους. Μια τεχνική που αναπτύχθηκε για αυτό τον λόγο από τον Sakichi Toyota για την βελτίωση της αξιοπιστίας των αυτοκινήτων του ήταν η προσπάθεια εύρεσης της πραγματικής αιτίας της αναξιοπιστίας (στην περίπτωσή του για ένα αυτοκίνητο) ερευνώντας τον λόγο σε πέντε διαφορετικά αιτιολογικά επίπεδα. Έτσι έβρισκε την πραγματική αιτία και μπορούσε να την διορθώσει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην ξανασυμβεί ποτέ. Ένα παράδειγμα από τα δικά μας δεδομένα θα ήταν το εξής:
- Δεν πλήρωσα τον προμηθευτή μου στην ώρα του. Γιατί;
- Επειδή δεν με πλήρωσε ο πελάτης μου στην ώρα του αυτό το μήνα. Γιατί;
- Επειδή αυτός ο πελάτης γενικά δεν πληρώνει στην ώρα του. Γιατί;
- Επειδή δεν τον διάλεξε προσεκτικά ο πωλητής της εταιρείας μου. Γιατί;
- Επειδή το bonus του πωλητή βασίζεται μόνο στο ύψος των συμβολαίων που φέρνει.
Επομένως για να μπορώ να πληρώσω τους προμηθευτές μου στην ώρα τους και να γίνω πιο αξιόπιστος θα μπορούσα να κοιτάξω τι μεταβολές μπορώ να κάνω στο σύστημα bonus των πωλητών.
Είναι στο χέρι μας λοιπόν να γίνουμε πιο αξιόπιστοι σαν Έλληνες, ο καθένας μεμονωμένα βέβαια και έπειτα κοινωνικά. Αν γίνουμε πιο αξιόπιστοι στην προσωπική μας ζωή θα είμαστε πιο αξιόπιστοι και στην επαγγελματική μας ζωή γιατί η αξιοπιστία θα μας γίνει συνήθεια. Και έτσι όπως όταν πάμε σε μια παραλία που έχει σκουπίδια φεύγουμε απο κει και πάμε στην επόμενη έτσι θα φεύγουμε και απο αναξιόπιστα άτομα και θα πάμε στα επόμενα.
Ας σκεφτούμε λοιπόν ξανά την κουλτούρα μας. Ας δούμε την κρίση με άλλο μάτι, γιατί η κρίση μας είναι πιο πολύ κρίση αξιοπιστίας παρά κρίση χρέους. Αν είχαμε επενδύσεις θα είχαμε ανάπτυξη, απασχόληση, πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και πιστοληπτική ικανότητα. Αξιόπιστα κράτη έχουν επενδύσεις. Αξιόπιστες επιχειρήσεις βρίσκουν κεφάλαια. Αξιόπιστες ιδέες υλοποιούνται. Αξιόπιστες χώρες δεν υποφέρουν από το χρέος τους.
No comments:
Post a Comment